Erromako zibilizazioa


Inperioa (K.a 27 - K.o. 476)
-
Inperioaren goren unea (K.a. 27 - K.o. 235)
-
Oktaviok bere arerioak irabazi ondoren, Augusto (jainkoek hautatua) titulua jaso eta gobernu forma berri bat abiatu zuen, Inperioa.
-
Enperadoreak botere guztiak zituen:
-
​Senatuaren burua, Armadaren burua, Pontifize nagusia.
-
Kanpo-politika zuzendu, legeak egin, zergak erabaki,...
-
Bizitza osorako kargua zen eta ondorengoa izendatzen zuen.
-
Senatuak bere erabakiak berretsi baino ez zuen egiten.
-
-
K.o. I. eta II. mendeetan lortu zuen erromatar zibilizazioak bere goren unea:
-
Beste batzuen artean enperadore hauekin: Augusto, Klaudio, Vespasiano, Trajano, Marko Aurelio.
-
Aldi honi pax romana esaten zaio.
-
Hiriak, Erroma eta besteak eraikin handiz eta herri-lanez bete ziren.
-
Ekonomia izugarri garatu zen, batez ere, merkataritzari esker.
-
-
-
III. mendeko krisia
-
Mende honetan gizarte-matxinadak izan ziren (nekazariak, militarrak,...) eta hiriak arpilatu zituzten eta jendea, beldurrez, landa eremuetara joan zen bizitzera.
-
Ondorioz merkataritzak behera egin zuen eta ekonomiak ere bai.
-
Iparraldean germaniarrak (barbaroak) inperioaren ahultasuna ikusiz, mugak zeharkatzen hasi ziren. Ekialdean pertsiarrek egiten zuten presioa
-
-
IV. mendeko susperraldia
-
Dioklezianok erreforma batzuk egin zituen eta ekonomia onbideratu zuen eta mugak indartu zituen.
-
Konstantinok, kristautasuna onartu zuen, hiriburua Konstantinoplara eraman zuen eta burokrazia sendotu zuen.
-
375ean, hunoak germaniarren lurraldean sartu ziren eta horiek ihesean erromatarren mugak zeharkatu zituzten. Hortik aurrera erromatarrek ezin izan zuten hauen bultzada gelditu.
-
395ean Teodosio hiltzean eta inperioa hobeto babestu ahal izateko bitan banatu zen inperioa:
-
Mendebaldeko Erromatar Inperioa (Erroma).
-
Ekialdeko Erromatar Inperioa (Konstantinopla).
-
-
-
Erromatar inperioaren amaiera.
-
Mendebaldean enperadoreak oso ahulak ziren eta germaniarrek bere erresumak sortu zituzten. 476an inbaditzaile horiek Mendenbaldeko Erromatar Inperioaren azken enperadorea boteretik kendu zuten.
-
Ekialdean Inperioak beste mila urte iraun zuen eta Bizantziar Inperioa esaten zaio.
-