Erromako zibilizazioa


​Errepublika (K.a. 509-27)
-
Etruskoak garaitu ondoren gobernu forma berri bat aukeratu zuten, errepublika.
-
Errepublikak hiru erakunde nagusi zituen:
-
Komizioak. Batzarrak ziren. Bertan herritarrek legeak bozkatu eta magistratuak hautatzen zituzten.
-
Magistraturak. Gobernuko karguak ziren eta urtebeterako hautatzen zituzten. Garrantzitsuenak gobernu eta armadaren buruak ziren.
-
Senatua. Legeak egin, kanpo-politika zuzendu eta magistartuei nondik norakoak markatzen zizkien. Senatuaren erabakiak eztabaidarik gabe obeditu behar ziren.
-
-
Bi arazo larri izan ziren garai honetan:
-
Patrizioak eta plebeioak:
-
Patrizioak familia aberetsenetakoak eta gutxiengoa ziren.
-
Plebeioak gainerako biztanleak eta gehiengoa ziren.
-
Hasieran Patrizioek bakarrik zituzten eskubide politikoak eta karguak izatekoak
-
Borrokatu ondoren plebeioek K.a. V. mendean Senatuan ordezkari bat izatea lortu zuten (plebearen tribunoa). K. a. IV. mendetik aurrera plebeioek karguak izateko eskubidea zuten.
-
-
Gerra Punikoak:
-
Erromak Italia hegoaldea konkistatzerakoan Kartagorekin (Afrika iparraldeko (Tunisia) herria) egin zuen topo eta nagusitasunagatik hiru gerra izan zituzten ehun urte baino gehiagoko epean (K.a. 264-146).
-
Bigarrena (K.a. 218-201) izan zen garrantzitsuena. Hanibal kartagotarren jeneralak eta Publio Kornelio Eszipion erromatarren jeneralak aurrez aurre jardun zuten eta erromatarrak garaile izan ziren.
-
-
-
K.a. I. mendean ustelkeria, barne-borrokak eta istiluak izan ziren Erromako Errepublikan, baita, herri batzuen eta esklabo (Espartako) matxinadak ere.
-
Militarrek gero eta botere gehiago zuten eta desordenari aurre egiteko triunbiratuak sortu ziren:
-
Triunbiratuak hiru gizonen arteko itunak ziren boterea hiruren artean aldi baterako partekatzeko.
-
Lehen triunbiratuan Julio Zesar, Kraso eta Ponpeio zeuden. Laister gerra zibila sortu zen eta Julio Zesar nagusitu ondoren diktadore izendatu zuten, botere guztiak bereganatuz. Errepublika zaleek Zesar hil zuten.
-
Zesar hil eta gero, haren hiru jarraitzailek, Marko Antoniok, Lepidok eta Oktaviok, bigarren triunbiratua osatu zuten. Aurrekoan bezala, zenbait gerra sortu ondoren Oktaviok kontrola eskuratu eta K.a. 27an , Senatuak botere guztia eman zion.
-
-